Spreek het woord cultuur uit, of verminder cultuur wat op radio en iedereen wil in de commissie een vraag stellen. Alle hens aan dek. (ahum) Aanzet was het afvoeren van het programma Joos. Ik had daarover geen uitgesproken mening want ik luister gewoonweg niet naar dat programma, eerder Hautekiet. Voor mij de reden om Radio1, marktaandeel, kostprijs te bespreken in de commissie media. (Wat verder lezen jullie mijn tussenkomst). Wat maken de kranten van het hele debat? Politieke bezorgdheid over verdwijnen ‘Joos’. Tja. Ik ben niet bezorgd om Joos hoor maar als je de tekst leest, dan zie je meteen in welke richting sommige journalisten willen horen wat ze willen horen...
De heer Jurgen Verstrepen : Voorzitter, minister, collega’s, ik zal het niet zozeer over de inhoud of de programmatie willen hebben. Mijn vraag is beduidend korter. Ik wil to the point gaan. Radio 1 is het symbool van een van de pijlers van de VRT, want het is een informatiezender. Klara wordt eerder verkocht als cultuurzender. Dat kost natuurlijk wel wat geld. De luistercijfers zijn blijkbaar niet zo goed. Volgens de jongste CIM-metingen verloor Radio 1 een kwart van zijn luisteraars, en zakte naar 6,4 procent: een snelle, geradicaliseerde ingreep naar het schijnt vanwege programma’s die op een andere manier worden gemanaged.
Het gaat ook over de sfeer bij Radio 1. Intern, bij de openbare omroep, ligt de zaak gevoelig. Men merkt dat aan de protestbrief waarin radiomakers de hervormingen bij CEO Sandra De Preter afwijzen. Ook de illustraties over hoe radiomakers worden ingezet om de gebreken van de nieuwsdienst weg te werken, vormen een heel lange lijst van interne kritiek.
Het is niet onze taak om ons daarover uit te spreken, maar het blijft natuurlijk wel een probleem van de openbare omroep. Het conflict is er, of het wordt gecreëerd. Ik weet het eigenlijk niet. Op het ogenblik dat het de krantenpagina’s haalt, beginnen natuurlijk andere agenda’s hun invloed uit te oefenen. In verband met het afvoeren van een aantal programma’s omdat zij niet genoeg scoren, wil ik even Leo Hellemans citeren: “Het heeft geen zin om programma’s te maken waar amper mensen naar luisteren. Op Radio 1 moet een programma relevant blijven.”
De raad van bestuur van de VRT kan zich natuurlijk niet uitspreken over de programmering van de netten. Er worden wel vragen gesteld, en iedereen begint op eieren te lopen. Men kan er niet omheen: wanneer een zender een kwart van zijn luisteraars verliest, moet men bijsturen. Aangezien de openbare omroep wordt gefinancierd met belastinggeld, moet men daar oog voor hebben. Ik stel voor dat men de analyse eerst intern maakt, en dan pas naar buiten komt. Ik lees wel zo veel verschillende meningen, dat ik met meer en meer vragen blijf zitten. Sommigen zeggen dat er structurele maatregelen moeten worden genomen. Ik vraag me af wat dat dan wel betekent.
De vraag is eigenlijk wat de ondergrens is voor een informatieve radiozender, wanneer informatie een kerntaak is van de omroep. Op bladzijde 14 van het jaarverslag van 2012 staat dat voor de waardering van de kwaliteit Radio 1 even veel als MNM en Studio Brussel haalt: 7,9. De cijfers komen in de commissie geregeld ter sprake. Moet Radio 1 de primus van de klas zijn, met een hogere waardering? Of gaat het enkel om het aantal luisteraars? Hier is al enkele keren gezegd dat men is afgestapt van het cijferfetisjisme. De VRT is een openbare omroep: moet die dan niet bij uitstek doen wat een commerciële omroep zich niet kan veroorloven
Men geeft de indruk dat men bij het schrappen van dat programma kiest voor de luistercijfers als norm. De vraag is waar de druk vandaan komt. Op bladzijde 17 vernemen wij dat Radio 1 in 2012 een absoluut weekbereik had van 20,2 procent. Op bladzijde 25 benadrukt men het dalende marktaandeel, van 8,8 procent naar 7,9 procent. In het najaar van 2012 heeft men een nieuw programmaschema ingevoerd, dat heeft geleid tot een verbeterde marktpositie van Radio 1. Zo staat het in het jaarverslag.
Met uitzondering van Studio Brussel had Radio 1 het grootste aantal luisteraars per dag via het internet. Radio 1 is wel de op een na duurste radiozender, met 19,7 miljoen euro. De duurste is Radio 2. Qua kostprijs per uitgezonden uur is het de duurste zender. De programma’s die op Radio 1 worden uitgezonden, betreffen duiding en sport. Laten wij een kat een kat noemen: dat zijn dure programma’s. De radioprogramma’s van MNM en Studio Brussel kosten maar een fractie van informatieve programma’s. Het kost dus wat, en het marktaandeel daalt. Ik wil u daarover enkele vragen voorleggen. Hoe staat u tegenover dat dalend marktaandeel? Kan dat voor u? Of vindt u dat het marktaandeel moet stijgen, omdat het uiteindelijk om de besteding van belastinggeld gaat? Vindt u dat de VRT een nieuwszender als prioriteit in zijn portefeuille moet hebben? Wat is dan het minimumbereik? Welke conclusies trekt de VRT uit de zaak? En wat is de rol van de hrm-directeur in dezen?
Antwoord van de minister (cfr.. verslag)
De heer Jurgen Verstrepen : Ik kan mij voor een groot stuk in uw antwoord terugvinden, minister. Ik heb ook de indruk dat u het aanvoelt dat er bij Radio 1 een discussie gaande is over informatie versus cultuur. Het valt mij toch op dat er veel minder heisa was toen bij Studio Brussel of MNM grote vedetten opzij werden geschoven of een nieuw programma kregen. Toen is daarover in deze commissie niet veel gediscussieerd. Ik ben een beetje verwonderd. Herinnert u zich de discussies over het dalend marktaandeel van MNM? Het waren heroïsche discussies in deze commissie. Toen luidde doorgaans het antwoord dat wij de toekomst moesten afwachten. Nu antwoordt u echter dat u het niet goed vindt, en dat er iets moet gebeuren Ik heb de indruk dat Radio 1 minder krediet krijgt dan bijvoorbeeld MNM. Of is dat louter perceptie? Wat is de reden? Heeft het te maken met de kostprijs?
Ik wil u en de collega’s toch even laten meekijken over het muurtje. Radiotechnieken en radiozenders zijn in Europa immers in hoge mate vergelijkbaar. Laten wij eens kijken naar de toestand in Nederland, in ons taalgebied dus. Daar schommelen de marktaandelen van informatieradio’s rond het cijfer wat Radio 1 haalt. De Nederlandse Radio 1 heeft nog meer middelen dan de onze, en haalt een marktaandeel van 7,5 procent. Daar is meer concurrentie dan bij ons, want er is een commerciële nieuwsradio: Business News Radio (BNR). BNR is erg blij met zijn cijfer voor september 2013: 0,8 procent. In Nederland haalt men dus in het totaal 8 tot 9 procent. Ook daar werd men met een dalende tendens geconfronteerd, met daaraan gekoppeld een discussie die nu ook in Vlaanderen wordt gevoerd.
U kunt natuurlijk niet zomaar een antwoord uit uw mouw schudden. Ik wil discussiëren over zenders die een hoog marktaandeel halen en concurrenten zijn voor de commerciële zenders. Maar als u mij de vraag zou stellen welk marktaandeel een nieuwszender in Vlaanderen moet halen, dan denk ik dat Radio 1 het cijfer haalt dat of een beetje minder, of een beetje meer is dan mag worden verwacht. De discussie of bepaalde presentatoren wat belegen zijn en niet zo goed meer scoren en moeten worden vervangen, is een discussie voor het management van Radio 1. Als Radio 1 verder zou afglijden en binnen een of twee jaar nog dieper zakt, dan wordt de aard van de discussie anders. Vandaag echter vind ik dat ‘een praatradio’ de ruimte moet krijgen om een marktaandeel te halen dat misschien wel wat lager is. Als dat zo wordt beslist, als onderdeel van een totaalpakket, dan moet dat kunnen. En daar betalen wij voor. Ik besluit dus met te benadrukken dat wij niet mogen dramatiseren.
